BOŞANMA DAVASI SEBEPLERİ VE MERAK EDİLENLER
Boşanma, evli çiftlerin aralarındaki evlilik birliğini sona erdirme kararı alarak, bu birlikteliğin mahkeme kararı ile sona erdirilmesidir. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre, boşanma ancak haklı bir sebebe dayanmak ve mahkemece kabul edilmek kaydıyla mümkündür.
Boşanma süreci yalnızca taraflar için değil, varsa çocuklar ve aile çevresi açısından da önemli psikolojik ve hukuki sonuçlar doğurur. Bu nedenle boşanma davalarında hukuki sürecin doğru yönetilmesi hayati önem taşımaktadır.
BOŞANMA SEPEBLERİ NELERDİR?
Boşanma sebepleri 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda sınırlı sayıda düzenlenmiş olup bu hükümler emredici niteliktedir. Boşanma sebepleri konularına göre özel ve genel boşanma sebepleri olmak üzere sınıflandırmak mümkündür.
A. ÖZEL BOŞANMA SEBEPLERİ
1. Zina
Eşlerden biri zina ederse, diğer eş boşanma davası açabilir. Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve herhalde zina eyleminin üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın ise dava hakkı yoktur.
2. Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış
Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir. Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve herhâlde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.
3. Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme
Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla birlikte yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir.
4. Terk
Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hâkim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir. Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.
5. Akıl Hastalığı
Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir.
B. Genel Boşanma Sebepleri
1. Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Boşanma
Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir. Ancak davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır.
Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir.
Evlilik birliğinin sarsılması, evlilik birliği içerisinde taraflar arasında meydana gelen fiziksel, psikolojik, cinsel ve ekonomik şiddet başta olmak üzere birçok farklı olaydan kaynaklanabilmektedir. Bu boşanma davasında olayların ispatı açısından tanık anlatımları çok büyük önem arz etmektedir.
2. Eylemli Ayrılık Sebebiyle Boşanma
Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak bir yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.
BOŞANMA DAVASINDA MERAK EDİLENLER
I. BOŞANMA DAVASININ KAÇ TÜRÜ VARDIR?
Boşanma davası anlaşmalı boşanma davası ve çekişmeli boşanma davası olmak üzere iki türü bulunmaktadır.
II. ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASI NASIL AÇILIR ?
Anlaşmalı boşanma davası, Türk Medeni Kanunu’nda yer alan şartların gerçekleşmesi halinde boşanma ve ferileri (velayet, nafaka, tazminat) ve yargılama giderleri konusunda anlaşmaları içeren protokolün hazırlanıp bir dilekçe ekinde mahkemeye sunulmasıyla açılmaktadır.
Mal paylaşımı ise boşanmanın ferisi niteliğinde olmadığından anlaşmalı boşanma davası kesinleştikten sonra ayrıca açılabilmektedir. Anlaşmalı boşanma protokolünde yer alması zorunlu değildir.
III. ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASI NE KADAR SÜRER?
Anlaşmalı boşanma davası çekişmeli boşanma davalarından oldukça kısa sürmektedir ve genellikle tek celsede sonuçlanmaktadır. Bu nedenle de anlaşmalı boşanma davasının sonuçlanması dava açılacak mahkemenin yerine ve iş yoğunluğuna bağlı olarak değişmekte olup ortalama iki hafta ila iki ay sonrasına mahkemeler gün vermektedir.
IV. ANLAŞMALI BOŞANMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
Taraflar arasında herhangi bir çekişme yaşanmadığından psikolojik olarak da daha az yıpratıcı olmaktadır. Tarafların anlaşmalı boşanma davası açabilmesi için kanunda aranan belirli şartların oluşması gerekmektedir. Bunlar;
- Evlilik en az 1 yıl sürmüş olmalıdır.
- Taraflar evlilik birliğinin sona erdirilmesi hususunda iradelerini bizzat duruşmaya katılarak beyan etmelidirler.
- Boşanma ve ferilerini (nafaka, velayet, tazminat vb.) içeren bir anlaşma protokolü hazırlanmalı ve bu protokol mahkemece onaylanmalıdır. Mahkemece onaylanmayan protokolün herhangi bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır.
V. ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINI KENDİM AÇABİLİR MİYİM?
Anlaşmalı Boşanma protokolünü, taraflar kendileri hazırlayarak bir dilekçe ekinde mahkemeye sunarak açabilecekleri gibi bu noktada bir avukattan hukuki yardım da almayı tercih edebilirler. Ancak her boşanma süreci kendine özgü olduğundan anlaşmalı boşanma protokolünün hazırlanması noktasında ileride doğabilecek hak kayıplarının önüne geçilebilmesi adına boşanma alanında uzman bir avukattan hukuki yardım alınmasını önemle tavsiye edilir.
VI. ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NEDİR?
Çekişmeli boşanma davası, tarafların boşanma ve ferileri noktasında anlaşamaması nedeniyle açılan davalardır. Bu davalar genelde taraflardan birinin boşanmak istememesinden ya da her iki tarafta boşanmak istemesine rağmen velayet, nafaka, tazminat veyahut mal paylaşımı noktasında anlaşamamalarından kaynaklanmaktadır.
VII. ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NE KADAR SÜRER?
Çekişmeli boşanma davası, anlaşmalı boşanma davasına göre oldukça uzun sürmektedir. Ne kadar süreceğine ilişkin kesin bir süre verilmesi mümkün olmamakla birlikte ortalama 1 yıl ila 3 yıl arasında kesinleşmesi sürebilir.
VIII. ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINA ÇEVRİLEBİLİR Mİ?
Evet, çekişmeli boşanma davası devam ederken taraflar hazırlayacakları bir anlaşmalı boşanma protokolünü davanın görülmekte olduğu mahkemeye sunarak ve anlaşmalı boşanma iradelerini belirterek anlaşmalı bir şekilde evlilik birlikteliklerini sona erdirmeleri mümkündür.
IX. BOŞANMA DAVASINDA AVUKAT TUTMAK ZORUNDA MIYIM?
Türk hukuk siteminde tarafların herhangi bir avukat tutma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak dava sürecinin yönetimi profesyonellik gerektirdiğinden davanın en kısada sürede sonuçlanması ve hak kaybı yaşanmaması için bu süreçte boşanma avukatıyla çalışılması son derece önemlidir.
